تاریخچه آرایش در ایران به سال ها پیش بازمیگردد. در طول تاریخ، زنان و مردان به دلایل مختلف همچون استفاده پزشکی، زیباتر به نظر رسیدن، استفاده در جنگ و به رخ کشیدن مردانگی چهره خود را تغییر می داده اند.
در ایران نیز آرایش به عنوان یک امر به هنجار بوده و از ابتدای تاریخ وجود داشته داشته است.
حال این سوال مطرح می شود که تاریخچه آرایش در ایران از کجا آغاز شده است؟ و شروع این کار از چه چیزی نشات گرفته است؟
شروع خودآرایی در ایران
نمی توان آغاز مشخص و دقیقی برای تاریخچه آرایش در ایران در نظر گرفت. اگر هم منبع دقیق و مشخص در این رابطه وجود داشته باشد در دوران اسلامی از بین رفته است.
نتایج مطالعات مختلف حاکی از آن است که ایرانی ها مانند سایر مردمان هم عصر خود، همچون رومی ها، مصری ها و هندی ها و مردمان آسیای شرقی به استفاده از زیور آلات و صورت نگاری علاقه داشته اند.
آثار تاریخی باقی مانده گویای آن است که در طول تاریخ، موادی رنگی برای رنگ کردن مو، ناخن و پوست وجود داشته است.
همین امر حاکی از آن است که ایرانی ها پیشرفت خوبی در این زمینه داشته اند. مواد مورد استفاده ایرانیان در آن زمان طبیعی بوده و از ریشه و برگ درختان تهیه می شده است.
کاوش های صورت گرفته در هفت تپه استان خوزستان منجر به کشف نوعی لوازم آرایشی شد که کاربردی مثل رژلب های امروزی داشته است. قدمت آرایش چشم در شمال غربی ایران نیز به همین اندازه است.
یافتن اجسامی شبیه ظروف سرمه و بشقاب ساییدن مواد در مکان های مختلف حاکی از علایق انسان های اولیه به آرایش چشم ها به منظور برگزاری آیین های مذهبی و جادوگری است.
آرایش در ایران و جهان فقط به مراسم های آیینی محدود نمی شود و بخشی از زندگی روزمره مردم بوده است.
در ابتدا آرایش چشم صرفاً خاصیت درمانی داشته و جنبه زیبایی آن در نظر گرفته نمی شد. کشف زیبایی در پس نقاشی کردن صورت، از مصری ها آغاز شد و به هندوستان و ایرانیان باستان رسید.
هفت قلم آرایش
تاریخچه آرایش در ایران را می توان در اصطلاح کلیدی هفت قلم آرایش خلاصه کرد. گرچه این اصطلاح بیشتر زنانه است و در دوران قاجار پدید آمده است اما اکثر اقلام آرایشی مهم ایرانیان از دوره قدیم در آن یافت می شود.
هفت قلم آرایش، شامل سرمه، سرخاب، سفید آب، نگار یا حنا، وسمه، خال و زرک می باشد.
سرمه
سرمه به عنوان قدیمی ترین قلم آرایشی جنبه درمانی داشته و برای برگزرای مراسم مذهبی استفاده می شده است. در تاریخچه آرایش در ایران آمده است که سرمه سه نوع دارد و هر کدام به نوعی شفابخش اند. سرمه سلیمانی، جاویدان و خسرو پرویز.
نوع اول به استفاده کننده اجازه می دهد تا از اسرار نهان جهان آگاه شود. نوع دوم استفاده کننده را نامرئی میکند. سرمه خسرو پرویز نیز بینایی فوق‌العاده و مانند سرمه سلیمانی به فرد می‌دهد.
حنا
نام دیگر حنا نگار است گرچه این دو تفاوت هایی با هم دارند. مسلمانان ار حنا برای تقویت و زیبایی مو استفاده می کنند و با آن به ناخن و دست و پای خود رنگ می دادند.
در ایران همچنان از حنا استفاده می شود و بخش مهمی از مراسم هایی چون عروسی است؛ هر چند به اندازه قبل نیست، اما مراسم حنا بندان کم و بیش رواج دارد. نگار، حنایی است که مواد دیگری به آن اضافه شده و مصارف دیگری دارد.
سرخاب و سفیدآب
استفاده از سرخاب و سفید آب نیز مانند سرمه از هدف پزشکی برخوردار بوده و از پوست در برابر خشکی محافظت می کند. واژه سرخاب و سفیدآب، برای هر نوع آرایش رنگی مانند حنای دست و پا به کار می رود.
در دوران سومریان، زنان نوعی خاک قرمز را برای زیبایی صورت خود مورد استفاده قرار می داده اند. این امر باعث شاداب به نظر رسیدن چهره آنها می شد.
این خاک قرمز با روغن‌های گیاهی و یا چربی حیوانات آمیخته می شد و در ترکیب با مواد معطر، پوست را نرم، خوشبو و گلگون می کرد.
خال
خال ابتدا به معنی گذاشتن خالی کوچک در صورت، سپس به معنی خالکوبی تلقی می شده است. خال ها اغلب بر روی لب بالایی، گونه ها، چانه و وسط دو ابرو قرار می گرفتند.
اگر زنی به طور طبیعی خال نداشت، باید آن را به صورت مصنوعی اضافه می کرد و در اغلب موارد این کار با استفاده از مدادی که داخل سرمه دان فرو می کردند، انجام می شد. بعدتر، خالکوبی در میان زنان محبوب شد و معمولا آن را در نقاطی که در دید بود انجام می دادند.
زرک
زرک به معنی گردی طلایی یا پولک است که برای زینت روی مو یا پیشانی استفاده می‌شده است. دلیل این کار پوشش و حجاب دوره قاجار بود.
وسمه
وسمه راه ابروان پیوسته زنان و مردان قدیم بوده که به صورت اولیه برای تقویت و پرپشتی ابرو به کار می‌رفت. بعدها از آن برای کشیدن خط چشم نیز استفاده شد.
گفتنی است که مردان برای حجیم نشان دادن ریش خود از آن استفاده می‌کردند؛ که فرایندی بسیار طولانی و وقت گیر بود.
حنا و سرمه که هنوزم هستن :))